且歌且前行|臺大校友合唱團‧臺大校友交響樂團年度音樂會
蘊麗基金會促進豎琴與合唱團合作演奏 2022.03 台北中山堂中正廳
音樂會演出法國作曲家佛瑞 Gabriel Urbain Fauré (1845~1924) 於1887~1890年間初作、於1893年完成的安魂曲 Requiem in D Minor,是佛瑞最受歡迎、最經常被演出的一部嬌小型安魂曲,不同於其他作曲家創作安魂曲的種種因緣和理由,佛瑞表示他不為什麼而寫、純粹出於興致。此曲與其他同名作品的最大不同、在於它不是為彌撒儀式而作,所以體例上不必配合儀軌,詞句也不必恪守舊章,音樂更是和煦溫暖,絲毫未見面對死亡之恐懼,誠如作曲家所說:「全曲自始至終充滿著人們對永恆安息的信心。」
此曲首版的體例只有「1.進堂詠與垂憐經 Introit and Kyrie」、「3.歡呼曲 Sanctus」、「4.慈悲耶穌 Pie Jesu」、「5.羔羊讚 Agnus Dei」、「7.領進天堂 In Paradisum」五個樂章,曾於1888年在巴黎瑪德蓮教堂為一位建築師的葬禮首演,之後又添加「2.奉獻曲 Offertory」、「6.拯救我 Libera Me」兩個樂章,於1893年由作曲家親自指揮首演,此為第二版本。出版商於1900年印行了聲樂譜、復於1901年出版了管絃樂譜,此為第三版本。儘管許多音樂學者探討這第三版本與首版原型和作曲家習慣有許多違和之處,但是無可否認的、佛瑞以此出版版本成為享譽國際的名作曲家。
佛瑞是法國浪漫主義後期銜接二十世紀前葉現代主義的重要作曲家。出生於一個教養良好、但音樂氣息並不特別濃厚的家庭,9歲時獲賞識而被收入尼德邁爾所創辦的音樂學院就讀,主修合唱指揮和管風琴,聖桑斯 Camille Saint-Saëns 也是他的老師之一。求學期間獲得不少獎項,1865年畢業時以「拉辛的聖歌 Cantique de Jean Racine」贏得作曲首獎,成為受人矚目的樂壇新秀。但在畢業後的四年當中,他被任命為教堂的管風琴師,公餘大量教授私人鋼琴學生,幾乎沒有時間作曲,只有應聖桑斯的敦促偶一為之。
經歷普法戰爭和巴黎社會運動的震盪,法國於1871年在聖桑斯的主導下創立了國民音樂協會,揮起發揚「高盧藝術」的大纛。身為聖桑斯所看重的學生和後進好友,佛瑞自然也成為協會一員和沙龍常客,持續在音樂會中發表作品。1874年佛瑞開始在巴黎瑪德蓮教堂擔任副管風琴師,在主風琴師聖桑斯缺席的時候代班彈奏;聖桑斯在1877年退休時,推薦佛瑞接替了他的職位,成為教堂的管風琴師和合唱指揮。他擔任這個職位近二十年,作曲成績斐然,儼然法國音樂的一代宗師。
此曲各樂章的傳統拉丁文經文歌詞及其中譯如下:
1. Introit and Kyrie 進堂詠與垂憐經
Requiem aeternam dona eis, Domine,
et lux perpetua luceat eis.
Requiem aeternam dona eis requiem,
et lux perpetua luceat eis.
Te decet hymnus, Deus, in Sion,
et tibi reddetur votum in Jerusalem.
Exaudi orationem meam,
ad te omnis caro veniet.
Kyrie eleison, Christe eleison, Kyrie eleison.
上主,賜他們永遠的安息,
以永恆的光亮照耀他們。
賜他們永遠的安息,
以永恆的光亮照耀他們。
上主,祢在錫安當受讚美,
在耶路撒冷當得尊崇。
垂聽我的懇求,
所有軀體都當來到祢面前。
上主,求祢垂憐。基督,求祢垂憐。上主,求祢垂憐。
2. Offertory 奉獻曲
O Domine Jesu Christe, rex gloriae,
libera animas defunctorum,
de poenis inferni et de profundo lacu.
O Domine Jesu Christe, rex gloriae,
libera animas defunctorum,
de ore leonis ne absorbeat tartarus.
O Domine Jesu Christe, rex gloriae,
ne cadant in obscurum.
Hostias et preces tibi, Domine,
laudis offerimus.
Tu suscipe pro animabus illis,
quarum hodie memoriam facimus,
Fac eas, Domine,
de morte transire ad vitam.
Quam olim Abrahae promisisti
et semini ejus.
O Domine Jesu Christe, rex gloriae,
libera animas defunctorum
de poenis inferni et de profundo lacu.
ne cadant in obscurum,
Amen.
主耶穌基督,榮耀之王,
讓亡者靈魂自由,
遠離地獄之苦痛與無底的深淵。
主耶穌基督,榮耀之王,
讓亡者靈魂自由,
從獅子的口解脫,免被地獄吞噬。
主耶穌基督,榮耀之王,
以免他們被擲入黑暗中。
天主,我們帶著讚美向祢,
犧牲奉獻與禱告。
請為了我們今天所追念的靈魂,
而接受他們吧。
天主,請讓他們
將死轉化為生,
如同祢的承諾給予亞伯拉罕與其代代子孫。
主耶穌基督,榮耀之王,
讓亡者靈魂自由,
遠離地獄之苦痛與無底的深淵,
以免他們被擲入黑暗中。
阿們。
3. Sanctus 歡呼曲
Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus,
Deus Sabaoth.
Pleni sunt caeli et terra gloria tua.
Hosanna, in excelsis.
聖、聖、聖,上主,
萬有的天主。
祢的光榮充滿天地。
歡呼之聲,響徹雲霄。
4. Pie Jesu 慈悲耶穌
Pie Jesu, Domine,
dona eis requiem.
Pie Jesu, Domine,
dona eis sempiternam requiem.
慈悲的主耶穌,
請賜他們安息。
慈悲的主耶穌,
請賜他們永恆的安息。
5. Agnus Dei 羔羊讚
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi,
dona eis requiem.
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi,
Dona eis requiem. sempiternam requiem.
Lux aeterna luceat eis, Domine,
Cum sanctis tuis in aeternum,
quia pius es.
除免世罪的天主羔羊,
求祢賜他們安息。
除免世罪的天主羔羊,
求祢賜他們安息,永恆的安息。
主,願永恆的光照耀他們,
與祢的聖徒永遠同在,
因祢充滿憐憫。
6. Libera Me 拯救我
Libera me, Domine, de morte aeterna,
in die illa tremenda,
quando coeli movendi sunt et terra.
Dum veneris judicare saeculum per ignem.
Tremens factus sum ego, et timeo,
dum discussio venerit atque ventura ira.
Dies illa, dies irae,
calamitatis et miseriae,
Dies illa, dies magna
et amara valde.
Requiem aeternam dona eis, Domine,
et lux perpetua luceat eis.
Libera me, Domine, de morte aeterna, in die illa tremenda,
quando coeli movendi sunt et terra.
Dum veneris judicare saeculum per ignem.
拯救我,天主!從永恆的死亡中,
在那可怕的一天。
屆時天地都將震撼,
而祢將以地獄之火來審判人世。
我顫慄恐懼,
面對屆時的審判與震撼。
那一天,震怒之日,
充滿災患與苦難,
那一天,偉大之日,
將會是極其痛苦的一天。
上主,賜他們永遠的安息,
以永恆的光亮照耀他們。拯救我,天主!從永恆的死亡中,
在那可怕的一天。
屆時天地都將震撼,
而祢將以地獄之火來審判人世。
7. In Paradisum 領進天堂
In paradisum deducant angeli,
In tuo adventu suscipiant te martyres,
Et perducant te in civitatem sanctam Jerusalem.
Chorus angelorum te suscipiat,
Et cum Lazaro quondam paupere,
aeternam habeas requiem.
願天使引導你進入天國,
殉教諸聖前來迎接,
也領你到
聖城耶路撒冷,
天使將歌唱迎接你,
使你與那曾受貧困的拉匝祿,
同享永遠的安息。
特別感謝
指揮:莊舜旭博士
電鋼琴:方怡婷博士
男中音:蔡文浩
女高音:劉庭均
豎琴:王麗雯
曲目解說 :陳明哲